Đôi Chân Trần

                                           Y Phôn Ksor

Tôi muốn quên đi  tháng với ngày
Cha đi lượm quả ngọt rừng,
Cho con đỡ đói qua đêm !

Tôi muốn quên đi đôi chân trần
Cha đi lượm từng hạt thóc,
Cho con một bữa cơm chiều !

Ôi ngày tháng, đôi vai gầy
Run run tựa vào hàng cây
Ôi thời gian, hãy quên đi
Đôi chân cồng kềnh cha đi giữa rừng hoang vu
Lưng cha thì đội nắng gầy
Ôi tóc bạc tựa trăng soi
Cả một  đời và cả cuộc đời
Đôi chân trần .

Kon Tum: Thầy giáo dạy Sử đam mê khoa học

Đi trên đường phố TP Kon Tum (Kon Tum) thời gian gần đây, mọi người dễ nhận thấy sự xuất hiện một chiếc xe đạp rất lạ. Xe đạp nhưng chạy với vận tốc ngang ngửa với xe máy trong thành phố.

Chủ nhân của chiếc xe đạp lạ là thầy Trần Đình Thuy (42 tuổi, giáo viên dạy Sử, Trường THCS Trần Khánh Dư, xã Quang Vinh, TP Kon Tum). Điều đặc biệt ở chỗ tuy là một giáo viên dạy Lịch sử song thầy lại có niềm đam mê khoa học. Trong nhà, thầy Thuy dành 1 góc nhỏ cho niềm đam mê của mình.

Chiếc xe đạp cộng lực của thầy Thuy.

Thầy giáo dạy Sử và bảng vàng thành tích làm khoa học

Đối với nhiều người dân 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum thì thầy Thuy không còn xa lạ khi sở hữu nhiều sáng kiến có ứng dụng thực tiễn cao. Trong đó phải kể đến 3 công trình nghiên cứu, rồi chính tay thầy chế tạo ra để đưa vào thực tiễn như: Khóa nước phao bi và bình năng lượng mặt trời cao hơn bồn; xe đạp cộng lực; 1 công trình khác cùng với học sinh của mình làm là thiết bị nhổ mỳ bằng tay; còn các công trình nhỏ khác thì khó có thể liệt kê hết.

Mới ra lò nhất, sau 1 năm thí nghiệm và chế tạo là chiếc xe đạp cộng lực. Chiếc xe của thầy đi đến đâu, người đi đường ai cũng phải trố mắt nhìn. Nhìn vì xe đạp gì lại có cánh quạt trước xe? Xe sao chỉ đạp chân mà lại chạy nhanh như xe máy? Còn nhiều câu hỏi được đặt ra đối với chiếc xe đạp lần đầu tiên xuất hiện trong các phương tiện giao thông.

Các nghiên cứu của thầy có ứng dụng thực tiễn rất cao trong cuộc sống

Thầy Thuy chia sẻ, tôi có ý tưởng này khá lâu, nhưng chỉ với đồng lương thầy giáo cấp 2 nên chưa triển khai sớm được. Cách đây hơn 1 năm, có người bạn cho mượn 1 ít tiền thế là tôi bắt tay làm. Ngoài cái khó của đồng tiền, vật liệu để chế tạo ra các thiết bị trên xe còn khó khăn gấp bội.

Riêng mấy cánh quạt và cái bầu đón gió, tôi đã phải lục tung các khu chợ mà không có. Cuối cùng tôi tìm mua mấy lá tôm về tự tay gò ra, tốn hơi nhiều công sức nhưng lại hiệu quả. Chi phí bỏ ra chưa tính tiền công, 1 năm qua mất hơn chục triệu.

Ưu điểm xe đạp của thầy Thuy là có tua bin phía trước sẽ đón gió làm cho nó quay, qua bộ xích răng chuyển hướng sẽ làm cho lực được truyền xuống bánh, khi đó xe đi nhẹ hơn. Khi chạy xe không bị cản gió bởi người ngồi trên, mà còn biến gió đó thành lực giúp xe chạy nhanh hơn. Nếu đi với vận tốc 30km/h thì xe sẽ cộng thêm được 1 lực khoảng gần 25%.

“Lúc đầu trình bày ý tưởng, nhiều người bảo tôi điên. Lắp tua bin gió trước xe thì bị cản ngược lại, xe đạp thêm nặng. Lắp xong chạy thử, người bình thường có thể đạp được vận tốc 40km/h thì họ mới tin. Với xe này, giờ tôi có thể đạp xe hàng chục cây số mà không thấy mệt” – thầy Thuy nói.

Xe đạp chạy ngang ngửa với xe máy trong đường phố.

Còn nói về thiết bị nhổ sắn, thầy Thuy cho biết thêm, đây là công trình lớn của 2 thầy trò. Thiết bị đó, thầy và học sinh lớp 9 Y Da Di mày mò gần 2 năm mới ra. Tiện ích lớn nhất của máy là giúp giải phóng sức lao động trong mỗi mùa thu hoạch sắn trên rẫy. Máy nhổ nhẹ nhàng và nhanh hơn. Thiết bị đó đơn giản, làm ra cũng không tốn bao nhiêu nên tôi chỉ làm mẫu để cho bà con học hỏi làm theo.

Còn về khóa nước phao bi và máy năng lượng mặt trời cao hơn bồn nước thì hiện nay đã được ứng dụng khá nhiều ở Kon Tum. Nhờ có máy của thầy, bồn nước dùng năng lượng mặt trời không phải treo lên cao, không cần làm giá đỡ bồn tiết giảm chi phí. Nước trong bình có thể để qua đêm đến sáng vẫn còn nóng, vào mùa đông, bình vẫn thu được nhiệt để làm nóng nước bên trong.

Góc nhỏ nghiên cứu, chế tạo của thầy.

Còn sức, còn chế tạo!

Là một thầy giáo dạy Sử nhưng lại có niềm đam mê khoa học. Trong nhà, thầy Thuy dành 1 góc nhỏ cho niềm đam mê đó. Căn phòng không có vật dụng gì như các phòng nghiên cứu, chủ yếu mấy máy hàn xì, mấy vật liệu rẻ tiền khác. Ngoài thời gian lên lớp và soạn giáo án, thầy lại vào góc nhỏ để thỏa chí nghiên cứu, chế tạo.

Theo tâm sự của thầy Thuy, từ nhỏ, cậu bé Thuy đã có niềm đam mê nghiên cứu, sáng chế. Nhiều ý tưởng của Thuy bấy giờ, khiến nhiều thầy cô phải rất bất ngờ. Để có nhiều thời gian dành cho khoa học, thầy Thuy đã có quyết định bước ngoặt khi chuyển công việc từ Ban dân vận sang làm thầy giáo cấp 2. Theo thầy Thuy: “Ngoài thời gian đến lớp, mình có thể tranh thủ những lúc nhàn rỗi, đầu tư thời gian cho việc nghiên cứu, chế tạo”.

“Nhiều lúc đi mua thiết bị phải giấu vợ là đi xin về, chứ thực ra tôi mượn tiền mua. Kinh tế trong gia đình vợ lo cả, đồng lương giáo viên của 2 vợ chồng chẳng được bao nhiêu, nhiều người bảo tôi dở hơi. Nhiều lúc điều ra tiếng vào cũng làm vợ tôi buồn, nhưng khi thấy máy móc của tôi phục vụ cho cuộc sống nhiều người, tôi và vợ lại thấy vui”, thầy Thuy chia sẻ.

Được hỏi liệu anh có theo đuổi con đường nghiên cứu, chế tạo khi kính phí vay mượn ngày càng lớn? Anh Thuy vẫn cười vui vẻ khẳng định chắc nịch: “Có chứ. Giờ nó đã ăn vào máu rồi, bỏ cũng không được. Nhiều điều tôi còn ấp ủ mà chưa làm được, phải tận dụng lúc còn có sức để chế tạo ra nhiều thứ khác giúp người dân nghèo nơi đây”.

                                                                Bài trên Tin Tây Nguyên

Kon Tum: Khám phá ngôi làng cổ Kon K’Tu

Nằm bên dòng Đăk Blah thơ mộng, làng cổ Kon K’Tu của đồng bào dân tộc Ba Na thuộc xã Đăkrơwa, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum.

Nằm bên dòng Đăk Blah thơ mộng, làng cổ Kon K’Tu của đồng bào dân tộc Ba Na thuộc xã Đăkrơwa, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum, từ lâu đã thu hút du khách bởi không gian yên bình, mang đậm văn hóa bản địa Tây Nguyên.

Làng cổ Kon K’Tu với hơn 300 hộ dân có quá trình tạo dựng và cư trú lâu đời hiện đang tồn tại hàng chục nhà sàn mang kiến trúc đặc hữu của dân tộc Ba Na, vây quanh bên ngôi nhà Rông truyền thống. Cùng với đó là các phong tục, tập quán, những điệu múa, những tiếng cồng chiêng tạo nên không gian văn hóa truyền thống của người dân nơi đây. Điều này cũng như một điểm nhấn của không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên trong không gian làng cổ Kon K’Tu .

Nhiều người Ba Na rất kiêu hãnh với Kon K’Tu không vì làng giàu có về vật chất mà bởi làng vẫn giữ được những nét cổ kính, hùng vĩ và hoang sơ. (Ảnh: Internet)

Với nhiều làng ở khu vực Tây Nguyên, nét văn hóa đặc sắc của dân tộc có thể chịu tác động phần nào do sự phát triển của kinh tế xã hội, nhưng riêng làng Kon K’Tu thì vẫn giữ cho mình những nhịp điệu vốn có trong cuộc sống thường nhật của đồng bào bản địa. Người dân nơi đây vẫn hàng ngày lên rừng làm nương, săn con nai, con dúi, phụ nữ trong làng thì dệt vải, đan gùi. Chiều chiều, khi hoàng hôn buông xuống, mấy chiếc thuyền độc mộc lại nhẹ lướt trên dòng Đăk Blah, đưa những người dân trở về sau một ngày làm việc trên nương rẫy, theo sau họ có thể là gánh củi khô, hay gùi rau hái được ở rừng để dùng cho bữa tối. Bên dòng nước, nhiều người cũng tranh thủ tắm giặt, trẻ con thì nô đùa trên bãi cát ven bờ… Khung cảnh thật đẹp về một cuộc sống bình yên mà thi vị giữa chốn núi rừng Tây Nguyên.

Hiện tại, làng cổ Kon K’Tu vẫn tổ chức các lễ hội của riêng mình với những bài cồng chiêng, điệu múa xoang ở nhà Rông của làng. Theo nghiên cứu, người Ba Na Kon Tum có vốn văn hóa dân gian cổ truyền khá đậm đà, ngoài cồng chiêng còn có nhiều loại nhạc cụ truyền thống độc đáo như: đàn T’rưng, Ting glinh (đàn nước), Tingning (đàn quả bầu). Ngoài ra, người Ba Na còn có nhiều làn điệu dân ca giao duyên mượt mà đằm thắm cùng với nhiều kiểu hát kể phong phú như: Hri ‘Nhoi (hát đồng dao), Hri Mơ’Mon, Hri HơNhoông, Hri Cheo, Hri Troôm…, đặc biệt nhất là Hri Hơ’Mon (hát kể sử thi Ba Na)…

                                                                     Bài trên Tin Tây Nguyên